Rijksmonument Wilhelminasluis
De Wilhelminasluis is een Rijksmonument. Heel lang is deze sluis heel goed onderhouden, maar daar is al een paar jaar een eind aan gekomen. Voortschrijdende inzichten noemen sommigen dat, anderen vinden terecht het uiterlijk momenteel een schande.
Afijn, ik heb eens opgezocht wat op de site www.monumenten.nl over de sluis staat.
Inleiding.
SLUIS in 1897 in Ambachtelijk-traditionele trant gebouwd naar model van een vanaf 1808 in zwang zijnd type waaiersluis. Rond 1900 werden Maas en Waal gescheiden door het graven van de Bergse Maas en de aanleg van een afsluitdijk in de Maas bij Andel. In de afsluitdijk kwam de Wilhelminasluis te liggen. Ter herinnering aan de voltooiing van dit belangrijke waterstaatkundige project werd een gedenksteen in Art Nouveau-stijl opgericht en in 1904 door H.M. de Koningin onthuld. Het monument ligt langs de weg op de dam aan Gelderse zijde. De noordzuid gerichte sluis bestaat uit twee delen met over de zuidelijke sluisdeuren een van elders herplaatste brug waarover de verbindingsweg van Noord-Brabant naar Gelderland loopt. De sluizen zijn uniek vanwege de nog steeds in gebruik zijnde waaiervlotdeuren die zowel hoog Maas- als Waalwater kunnen keren. Zij verkeren materieel en functioneel in uitstekende staat en kunnen nog steeds handmatig worden bediend. Ten behoeve van de elektrische bediening zijn bedieningshuisjes geplaatst.
Omschrijving.
Het muurwerk van de sluis bestaat uit in staand verband gemetselde machinale rode baksteen en is op de hoeken verstevigd met hardstenen blokken. Elk deel van de sluis heeft twee ijzeren waaiervlotdeuren met ijzeren klinknagels. In gesloten toestand vormen de deuren twee puntdeuren, elk voorzien van een waaier. De waaier draait weg in de waaierkas die de vorm heeft van een kwart cilinder. Een vorm die aan de bovenzijde van de waaierkas herkenbaar is en waarbij een nog steeds functionerend gietijzeren windwerk met tandwielen ligt voor het openen en sluiten van de deuren bij gelijke waterstand. Op elk sluishoofd is een dergelijk instrumentarium bij de waaierkas aanwezig. Verder staat er een blokvormig bedieningshuisje voor het instrumentarium van de elektrische bediening. De bouwsels zijn opgetrokken in rode strekken onder een zadeldak met zwarte betonnen pannen. Aan drie zijden een vierruitsvenster, aan één zijde een deur. Aan beide zijden kan de sluis door middel van twee houten schotbalkdeuren in hardstenen sponningen worden afgesloten.
Waardering.
De sluis is van algemeen belang. Het object heeft cultuurhistorische waarde als bijzondere uitdrukking van een waterstaatkundige en technische ontwikkeling. Het is verder van belang als uniek voorbeeld van een waaiervlotsluis. Het heeft architectuurhistorische waarde als gaaf voorbeeld van een ambachtelijk-traditionele bouwtrant. De sluis heeft ensemblewaarde vanwege de historische en landschappelijke samenhang met de omliggende waterwegen. De sluis is bijzonder gaaf bewaard gebleven en zeer zeldzaam.
Zo te lezen is deze beschrijving behoorlijk gedateerd. Bij "waardering" bijvoorbeeld alleen al de zin "De sluis is bijzonder gaaf bewaard gebleven en zeer zeldzaam." Wel, "zeer zeldzaam" neem ik direct aan, maar " gaaf bewaard gebleven" roept vraagtekens op.
Bij dit artikel staan nog wat andere gegevens van dat Rijksmonument die niet correct zijn. Het adres van de sluis klopt niet. Wilhelminasluis 3 is een woning en is daarbij ook nog eens geen eigendom van Rijkswaterstaat maar van een privé-persoon. Die bewoner was verrast te horen dat hij in een rijksmonument woonde, hoewel hij overtuigd was van de culturele waarde van het pand.
